استان همدان با تاریخ فرهنگی و هنری غنی، همواره خانه هنرمندان زیادی بوده است که تلاش کرده‌اند میراث خوشنویسی و نقاشی سنتی ایران را زنده نگه دارند و آن را به نسل‌های بعد منتقل کنند. در این میان، استاد محمدتقی قیاسی یکی از نامداران این هنر است؛ هنرمندی که با بیش از 6 دهه تجربه، نه‌تنها خطوط کلاسیک نستعلیق و شکسته را با مهارت می‌نویسد، بلکه در عرصه نقاشی، مجسمه‌سازی و آموزش هنر نیز فعالیت داشته است.

استاد قیاسی نه‌تنها در خلق آثار هنری بی‌نظیر موفق بوده، بلکه شاگردان زیادی را نیز پرورش داده و سال‌ها چراغی روشن در مسیر هنر و آموزش خوشنویسی در نهاوند و همدان بوده. او معتقد است که هنر واقعی تنها با تمرین مستمر، صبر و عشق به سنت‌ها زنده می‌ماند و هر کوتاهی در مسیر، ارزش اثر را کاهش می‌دهد. در جهانی که فناوری و ابزارهای دیجیتال، شیوه‌های سنتی هنر را به چالش کشیده‌اند، استاد قیاسی همچنان به اصول کلاسیک پایبند است و با تجربه‌ای شش دهه‌ای، مسیر خود را نه‌تنها در خلق آثار، بلکه در تربیت نسل بعدی هنرمندان ادامه می‌دهد.

این گفت‌وگو فرصتی است تا از زبان استاد قیاسی، از آغاز مسیر هنری، استادان و تجربه‌های شاگردی، نگاه به زیبایی و معنا در هنر، وضعیت خوشنویسی امروز و نسل جوان هنرمند و چشم‌انداز آینده این هنر بشنویم. لحظاتی که استاد از هنر و زندگی خود روایت می‌کند، نه‌تنها نشان‌دهنده مهارت اوست، بلکه گواهی بر عشقی است که به هنر دارد و می‌خواهد به نسل‌های بعد منتقل کند.

آنچه در ادامه می‌خوانید ماحصل گفت‌وگو با وی در یک ظهر پاییزی است:

رئیس انجمن خوشنویسان نهاوند که مسیر هنری خود را سفری مستمر در کشف زیبایی، معنای هنر و انتقال میراث فرهنگی می‌داند، درباره آغاز مسیر خوشنویسی و نقش نخستین استادان خود در خوشنویسی گفت: کلاس ششم ابتدایی معلمی داشتم به نام آقای سلیم‌زاده که اصالتاً تویسرکانی بود و خط می‌نوشت، آشنایی با او برای من من انگیزه رفتن به سمت خوشنویسی شد. وقتی خط می‌نوشتم و نمره‌ام 20 می‌شد، نمره‌ام را تقسیم بر چهار می‌کرد و می‌گفت برای اینکه بهتر شوی بیشتر تمرین کن. محبت و تشویق‌های ایشان علاقه مرا شکل داد و مسیر حرفه‌ای‌ام از همان زمان آغاز شد. امیدوارم اگر استاد سلیم‌زاده در قید حیات است، سلامت باشد و اگر دار دنیا را وداع گفته، غرق در رحمت خداوند مهربان باشد.

استاد محمدتقی قیاسی ادامه داد: زمان گذشت تا اینکه در دوره دبیرستان، زیر نظر دو نفر از خوشنویسان و نقاشان نهاوند آموزش دیدم؛ یکی آقای جعفری، معلم نقاشی و دیگری معلم خط. هر دو این عزیزان نقش معلم و راهنمای مهمی برای من ایفا کردند.

وی تأکید کرد: راهنمایی‌ها و تجربیات این دو استاد، پایه و اساس مهارت‌های من در خوشنویسی و نقاشی بود. سپس به تهران رفتم و زیر نظر استاد سید حسین میرخانی، استاد ارشد انجمن خوشنویسان ایران، آموزش دیدم و در سال 59 درجه ممتازی گرفتم.

این استاد خوشنویس نهاوندی اظهار کرد: این دوره، نقطه عطفی در مسیر حرفه‌ای من بود و مرا با دنیای حرفه‌ای این هنر زیبا و با اصالت ایران آشنا کرد.

قیاسی سپس درباره سبک و رویکرد هنری خود گفت: در تمامی خوشنویسی‌ها، به‌ویژه خط نستعلیق، مهارت بالایی دارم. همچنین توانایی نگارش در خطوط نسخ، ثلث و شکسته را نیز کسب کرده‌ام، اما همواره خط نستعلیق را نخستین و اصلی‌ترین میراث نگارشی ایران اسلامی می‌دانم.

وی افزود: علاوه بر خوشنویسی، هنر نقاشی را نیز دنبال کرده‌ام و در زمینه‌هایی چون آبرنگ، رنگ روغن، سیاه‌قلم و حتی مجسمه‌سازی تجربه‌های موفقی کسب کرده‌ام.

گذشته استاد قیاسی تنها با خوشنویسی و نقاشی آمیخته نبوده، بلکه با ورزش نیز گره خورده است؛ وی در این باره با فروتنی بی‌مثالی تصریح کرد: ورزش‌های مختلفی از والیبال گرفته تا وزنه‌برداری و پرورش اندام را تجربه کرده‌ام با این حال معتقدم هنوز اندوخته‌ای ندارم و هیچ هستم.

این هنرمند فاخر در ادامه درباره شاخصه‌های یک اثر خوشنویسی بیان کرد: خوشنویسی صرفاً فرآیند نگارش نیست، بلکه هنری است که مستلزم کتابت صحیح و برقراری زیبایی بصری و هارمونی در کمال ترکیب‌بندی است.

استاد قیاسی عنوان کرد: برخی افراد تنها اقدام به رنگ‌آمیزی یا ایجاد تغییرات سطحی بر روی خطوط غیرزیبا می‌کنند؛ در حالی که آن کاری هنری، اصیل و ارزشمند است که خوشنویسی اولیه، خود به حد کمال زیبایی رسیده باشد.

وی تأکید کرد: برای دستیابی به مهارت واقعی، دست کم 50 سال تمرین لازم است و این مسئله نشان می‌دهد که خوشنویسی صبری طولانی و مداوم می‌طلبد.

وی این نکته مهارتی را با ارجاع به نقاشی توضیح داد: در نقاشی، وقتی یک صورت کوچک را می‌کشیم، سایه‌گذاری درست نیازمند دقت و مهارت فراوان است؛ در خوشنویسی نیز همین است و هرچه خط درست‌تر و ترکیب‌بندی بهتر باشد، اثر نهایی زیباتر و کامل‌تر خواهد بود.

استاد برجسته خوشنویسی شهرستان نهاوند در پاسخ به اینکه در آثار خود بیشتر به زیبایی بصری اهمیت می‌دهید یا انتقال معنا و احساس؟ گفت: زیبایی بصری اولویت دارد؛ هنر، مثل موسیقی است؛ اگر صدا یا خطی زیبا نباشد، کسی جذب آن نمی‌شود و انتقال معنا در درجه دوم اهمیت دارد. به قول سعدی که گفت؛ «عیش در عالم نبودی گر نبودی روی زیبا/ گر نه گل بودی، نخواندی بلبلی بر شاخساری.»

استاد قیاسی درباره وضعیت خوشنویسی امروز نیز خاطرنشان کرد: امروزه برخی آثار ماشینی و دیجیتال جای خود را باز کرده‌اند، اما هنوز خطوط سنتی و اصولی اهمیت دارند و نقش انجمن خوشنویسی در تربیت و هدایت صحیح هنرمندان جوان در این بخش بسیار مؤثر است.

وی این را هم افزود که متأسفانه برخی انجمن‌ها بیشتر مدرک می‌دهند تا هنر واقعی، جوانان امروزی بیشتر به خطوط نسخ و کارهای سریع گرایش دارند. با این حال، هنر سنتی همچنان بر اصول نسبت‌های طلایی و مهارت با قلم و مرکب استوار است و پایبندی به این اصول، تفاوت واقعی بین هنر کلاسیک و آثار مدرن را نشان می‌دهد.

این هنرمند شناخته‌شده درباره شاگردان خود گفت: در طول 44 سال فعالیت در انجمن خوشنویسان نهاوند، حدود 80 تا 84 نفر از شاگردان او موفق به کسب درجه ممتازی شدند و تعدادی از آن‌ها نیز اکنون به مقام استادی رسیده‌اند. برخی شاگردان تا دوره عالی آمدند و بیش از هزار نفر از آموزش‌های او بهره برده‌اند.

استاد قیاسی تأکید کرد که پرورش شاگردان، ارزشمندترین بخش مسیر هنری او بوده و انتقال این هنر به نسل بعد، اهمیت بسیاری دارد.

وی در ادامه سخنان خود با لحنی گرم و صمیمانه خطاب به جوانان و هنرمندانی که تازه پا در وادی خوشنویسی گذشته‌اند، توصیه کرد: خوشنویسی هنر عشق است نه رسیدن به درآمد سریع. به‌ویژه در شهرستان‌های کوچک، کسی که به این هنر علاقه دارد باید با عشق و صبر کار کند و اگر بتواند خدمتی به جامعه هنری ارائه دهد، ارزش مسیر را درک خواهد کرد.

این استاد خوشنویس تأکید کرد: هنر نیازمند پشتکار و علاقه واقعی است و تنها کسانی که با عشق مسیر را دنبال کنند، می‌توانند آثار ماندگار خلق کنند.

قیاسی درباره آینده خوشنویسی عنوان کرد: اکنون، ابزارهای دیجیتال فراگیر شده و تغییر ایجاد کرده‌اند و بسیاری از هنرجویان به جای کلاس‌های حضوری با کامپیوتر کار می‌کنند، در حالی که شور و شوق کلاس‌های پرجمعیت گذشته بیشتر بود، با این حال معتقدم خوشنویسی همچنان بر اصول سنتی استوار است و علاقه‌مندان واقعی مسیر خود را ادامه خواهند داد.

وی در مورد چالش‌های مسیر هنری خود نیز گفت: مشکلات زیاد بوده و هست، اما کسی که عشق به هنر دارد نباید به‌دنبال درآمد باشد. تلاش و پشتکار برای هنر ارزشمندتر از هر سود مالی است.

استاد در ادامه با یادآوری این شعر که «آه اگر آه تو و ناله اگر ناله من/ آنکه البته به جایی نرسد فریاد است» از گفتن مشکلات و چالش‌های مسیر هنری و زندگی، خودداری کرد.

وی در پایان ابراز امیدواری کرد که هنرمندان جوان با عشق و صبر مسیر خود را ادامه دهند و هنر خوشنویسی همچنان در ایران زنده بماند که البته می‌ماند.

نگاه استاد محمدتقی قیاسی، از مفاخر هنر ایران و استان به هنر خوشنویسی و نقاشی، تلفیقی از عشق، صبر و احترام به سنت‌های اصیل ایرانی است. او باور دارد که زیبایی واقعی در هنر تنها با تمرین مستمر و پایبندی به اصول کلاسیک حاصل می‌شود و هرگونه کوتاه‌آمدن در مسیر، ارزش اثر را کاهش می‌دهد. تجربه سال‌ها آموزش شاگردان و حضور در نمایشگاه‌ها به او نشان داده که هنر، نه صرفاً حرفه، بلکه سلوکی است که باید با عشق و پشتکار پی گرفته شود.

به زبان ساده، پیام استاد به نسل جوان هنرمند این است که هنر مسیر دشواری دارد، اما اگر با عشق و صبر دنبال شود، نه‌تنها به مهارت و زیبایی بصری می‌انجامد، بلکه می‌تواند میراثی ماندگار برای آیندگان باشد. هنر خوشنویسی، با همه تغییرات تکنولوژیک و مدرن، همچنان زنده است و امید به تداوم آن در دستان کسانی است که به اصول و ریشه‌های آن پایبند می‌مانند.

امید که هنر استان همدان و شهرستان نهاوند سال‌های سال از نفس گرم و هنرمندی دستان وی بهره ببرد.

سمیرا گمار