توکل آبشناس، رئیس جهاد کشاورزی شهرستان نهاوند در گزارشی اعلام کرده که سالانه حدود ۱۲۰ هزار تُن سیب از باغ‌های ۵ هزار هکتاری نهاوند برداشت می‌شود؛ آماری که این شهرستان را در زمره قطب‌های تولید سیب کشور قرار می‌دهد. اما سرمازدگی اخیر، ضربه‌ای سنگین بر این توان وارد کرد؛ به‌گونه‌ای که در سال جاری میزان برداشت به ۸۰ هزار تُن و کاهش تولید ۳۵ درصدی رسیده است. این افت، تنها یک رقم در جدول تولید نیست، بلکه نشانه‌ای هشداردهنده از آسیب‌پذیری زیرساخت‌های طبیعی و اقتصادی کشاورزی شهرستان است.

با این حال، بحران تولید تنها بخشی از ماجرا است؛ اگرچه نهاوند در جایگاه تولید، نامی شناخته‌شده دارد، اما در حوزه صنایع تکمیلی و بسته‌بندی، وضعیت آن همچون بسیاری از مناطق تولیدی کشور، غریب و ناتوان است. نبود کارخانه‌های آبمیوه‌گیری، کمپوت‌سازی و کنسانتره باعث شده بخش عمده محصول سیب نهاوند بدون ارزش افزوده، روانه استان‌های تهران و آذربایجان شود تا در آنجا بسته‌بندی و فرآوری شود؛ نتیجه آن که سود واقعی نه در مبدأ تولید بلکه در مقصد فرآوری توزیع می‌شود.

در چنین شرایطی، بحث واردات و صادرات سیب ایران، رنگی دیگر می‌گیرد. کشوری که در مناطقی چون نهاوند، ملایر، ارومیه و دماوند توان تولید طبیعی دارد، با نبود صنایع تبدیلی و ضعف بازاریابی بین‌المللی، در نهایت جایگاه تولیدکننده خام را حفظ کرده است؛ جایگاهی که هم باغدار را بی‌پناه می‌کند و هم اقتصاد ملی را از فرصت ارزآوری بی‌بهره می‌گذارد. نبود بسته‌بندی استاندارد و برند معتبر برای سیب ایرانی، همچون دیواری نامرئی مانع ورود به بازارهای جهانی است. در حالی‌که بسیاری از کشورها با بسته‌بندی هوشمند و فرآوری علمی سیب، چند برابر ارزش محصول خام خود را به چرخه تجارت جهانی تزریق می‌کنند.

در نهاوند، سیب نه فقط محصولی کشاورزی، بلکه بخشی از هویت اقتصادی شهرستان است؛ گواه تلاش ده‌ها هزار باغدار، کارگر و خانواده‌ای که معیشتشان با این درخت پیوند خورده است. امروز این گوهر سرخ و سبز، بیش از هر زمان دیگری نیازمند برنامه‌ای ملی برای نجات است، از توسعه صنایع فرآوری و سردخانه‌ها گرفته تا بسته‌بندی صادراتی و حمایت از باغداران آسیب‌دیده از سرمازدگی.

اگر قرار است نام نهاوند در محورهای توسعه کشاورزی کشور بدرخشد، باید سیب آن از خام‌فروشی رها شود و وارد زنجیره ارزش واقعی شود؛ جایی که تولید هوشمند، بسته‌بندی ملی و صادرات هدفمند، جایگزین فروش فله‌ای و آسیب اقلیمی می‌شود.

بازنگری در سیاست‌های کشاورزی یکی از ضروریات است تا سیب نهاوند دوباره به نماد پایداری و شکوفایی تبدیل شود، نه به قصه تلخ سرمای ناامیدکننده‌ای که در دشت‌های حاصلخیز آن، امید را منجمد کرد.

خبرنگار: سمیه شفائی