به گزارش پایگاه خبری تحلیلی گرو، میراث فرهنگی به عنوان امانتدار هویت تاریخ و فرهنگ، با مرمت آثار، گنجینههای فرهنگی و تاریخی را با کمترین دخل و تصرف به آیندگان منتقل میکند.
فعالیتهای مرمتی آثار تاریخی شهرستان نهاوند که به تازگی سرعت بیشتری گرفته، موجب انتقال میراث به نسل آینده، حفظ اصالت، جلوگیری از تخریب بیشتر و تثبیت وضعیت موجود، مستندسازی، استحکامبندی، جلوگیری از نفوذ رطوبت، محافظت در برابر بلایای طبیعی و انسانی، احیای ارزشهای تاریخی، فرهنگی و هنری میشود.
نهاوند گنجینهای از تاریخ را در خود جای داده است، با این حال، مرمت و بازسازی این میراث گرانبها، فرآیندی پیچیده و همراه با چالشهای متعدد نیازمند نگاهی تحلیلی و راهبردی است.
بازسازی آثار تاریخی؛ حفظ هویت
مرمت در نهاوند تنها به معنای بازسازی یک بنای فرسوده نیست، بلکه اقدامی حیاتی برای حفظ هویت تاریخی، تقویت گردشگری، پژوهش و آموزش است، این آثار در ادوار مختلف، از مادها و ساسانیان تا قاجار، نقش آفرینی کرده و مرمت آثار، حفظ زنجیره تاریخی و هویت فرهنگی منطقه است.
احیای آثار باستانی و تاریخی میتواند موتور محرکهای برای توسعه اقتصادی نهاوند از طریق جذب گردشگر باشد، در عین حال آثار مرمت شده بستری زنده برای باستانشناسان، مورخان و دانشجویان فراهم میکنند.
با توجه به گنجینه ارزشمند آثار تاریخی در شهرستان نهاوند، مرمت آثار با موانع جدی همچون کمبود بودجه و اعتبار، تخریبهای طبیعی و انسانی، نبود نیروی متخصص محلی و مطالعات جامع باستانشناسی و مرمت روبرو است.
تخصیص بودجه ناکافی موجب میشود پروژهها به کندی پیش روند یا نیمهکاره رها شوند، همچنین بسیاری از آثار نهاوند نیاز به کاوشهای علمی و مطالعات دقیق پیش از مرمت دارند و مرمت بدون پشتوانه پژوهشی میتواند به تحریف تاریخ بینجامد.
احیای آثار باستانی و تاریخی میتواند موتور محرکهای برای توسعه اقتصادی نهاوند از طریق جذب گردشگر باشد، در عین حال آثار مرمت شده بستری زنده برای باستانشناسان، مورخان و دانشجویان فراهم میکنند.
این در حالیست که برخی از بناهای تاریخی (مانند خانههای قدیمی) در مالکیت خصوصی هستند که این امر فرآیند مرمت و حفاظت را پیچیده میکند.
برای موفقیت در مرمت آثار نهاوند، نیاز به یک برنامه جامع و چندوجهی است، از سوی دیگر استفاده از ظرفیتهای بخش خصوصی از طریق امتیاز واگذاری (با نظارت شدید)، جذب سرمایههای خیرین و ایجاد صندوق احیای میراث فرهنگی نهاوند ضروری است.
پیوند مستقیم بین مرمت آثار و توسعه اقتصادی از طریق ایجاد زیرساختهای گردشگری حول محور آثار مرمت شده، آموزش و فرهنگسازی میان ساکنان محلی و جذب آنان به عنوان "حافظان افتخاری" آثار تاریخی و استفاده از فناوریهای نوین برای مستندسازی و برنامهریزی دقیقتر مرمت از دیگر راهکارها برای مرمت هر چه بهتر آثار تاریخی به شمار میرود.
تولد دوباره تاریخ نهاوند؛ از مرمت خانه صمصام تا دژ یزدگرد
مرمت آثار تاریخی، یاریگر توسعه گردشگری
در همین رابطه رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نهاوند در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: مرمت و احیای بناها و بافتهای تاریخی یکی از موضوعات کلیدی در حوزه معماری و میراثفرهنگی است که به حفظ هویت فرهنگی و تاریخی هر جامعه کمک میکند.
«محسن جانجان» افزود: این فرآیند نه تنها به حفظ آثار تاریخی میپردازد، بلکه میتواند یاریرسان توسعه گردشگری و اقتصاد محلی نیز باشد.
وی با بیان اینکه طی سالهای گذشته ۱٠ خانه تاریخی در نهاوند مرمت و بازسازی شده، گفت: حفظ اصالت اصلیترین هدف در مرمت خانههای قدیمی است تا هویت و روح آنها برای نسلهای آینده حفظ شود.
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نهاوند ادامه داد: در این راستا عملیات مرمت و بازسازی «خانه تاریخی شجاعی» در این شهرستان در حال انجام است.
جانجان: طی سالهای گذشته ۱٠ خانه تاریخی در نهاوند مرمت و بازسازی شده و حفظ اصالت اصلیترین هدف در مرمت خانههای قدیمی است.
جانجان بیان کرد: این بنا در بافت تاریخی شهر نهاوند، در مسیر راه پلهای که به بازار پای قلعه و مسجد امام حسن(ع) منتهی میشود، قرار دارد و متعلق به خانواده شجاعی است.
وی با بیان اینکه قدمت و سبک معماری خانه شجاعی مربوط به اوایل دوره پهلوی است، از شاخصههای معماری آن به تزئینات آجری و طاقی شکل اشاره کرد و گفت: این مرمت با پیگیری و حمایت نماینده و فرماندار نهاوند و توسط اداره میراثفرهنگی در حال انجام است.
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با اشاره به سابقه مرمت بناهای تاریخی در این شهرستان تاکید کرد: خانههای تاریخی صمصام، عباد مهران، فاطمی و خانه شهید آیتالله قدوسی از جمله بناهای مرمت شده هستند که تعداد دیگری از بناهای تاریخی نیز در اولویت مرمت قرار دارند.
تولد دوباره تاریخ نهاوند؛ از مرمت خانه صمصام تا دژ یزدگرد
تملک کامل خانه صمصام تا پایان امسال
جانجان همچنین بر اهمیت مرمت و احیای بناها و بافتهای تاریخی تأکید و بیان کرد: این فرآیند یکی از موضوعات کلیدی در حوزه معماری و میراثفرهنگی است که به حفظ هویت فرهنگی و تاریخی هر جامعه کمک شایانی میکند.
او افزود: با ادامه روند مرمت خانههای تاریخی در نهاوند، انتظار میرود شاهد تقویت چهره فرهنگی این شهرستان و جذب بیشتر گردشگران علاقهمند به میراث تاریخی باشیم.
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نهاوند همچنین به آغاز عملیات مرمت و ساماندهی شماری از آثار و بناهای تاریخی و ارزشمند این شهرستان همچون مسجد جامع این شهر اشاره کرد و گفت: این مسجد قدمتی هزاران ساله دارد و امسال با توجه به اهمیت موضوع و فرسودگی جدارههای این مسجد که از قدیمیترین مساجد شهر نهاوند است، کار مرمت و بازسازی فضای بیرونی مسجد، جدارههای قدیمی و سقف آن آغاز شد.
جانجان تأکید کرد: علاوه بر این طرح، عملیات مرمت حدود پنج اثر تاریخی و ارزشمند دیگر در نهاوند که نیاز به بازسازی و نوسازی داشتند، نیز شروع شده و برنامهریزی شده تا پایان سال جاری، مرمت و ساماندهی چهار مورد از این آثار به پایان برسد.
وی محل تأمین اعتبار این پروژههای مرمتی را اعتبارات تخصیص یافته در سفر وزیر میراث فرهنگی به نهاوند عنوان کرد و افزود: اعتبار مناسبی برای مرمت و نوسازی بناهای تاریخی و ارزشمند نهاوند تخصیص یافت که به مرور در حال جذب شدن است.
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نهاوند به پیشرفت پروژه تملک خانه تاریخی صمصام اشاره کرد و توضیح داد: این خانه که سالهاست به عنوان طرح ویژه میراث فرهنگی تعریف شده، امسال با ۵۵ میلیارد ریال، یکونیم دانگ از آن تملک شد.
جانجان یادآور شد: تاکنون در مجموع سه دانگ از این بنا در تملک میراث فرهنگی قرار گرفته و برنامهریزی شده تا پایان سال آینده، این بنای تاریخی به طور کامل خریداری و در اختیار میراث فرهنگی قرار گیرد.
تولد دوباره تاریخ نهاوند؛ از مرمت خانه صمصام تا دژ یزدگرد
احیای میراث باستانی به عنوان جاذبه گردشگری
رییس اداره میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی شهرستان نهاوند در ادامه از آغاز فرآیند احیای قلعه تاریخی نهاوند (دژ یزدگرد) خبر داد و با اشاره به لزوم احیا و حفظ مظاهر باستانی به عنوان جاذبههای گردشگری، قلعه تاریخی نهاوند را یکی از این آثار باارزش عنوان کرد و افزود: با مساعدت نماینده مردم نهاوند در مجلس و شهرداری، در صدد احیای این قلعه هستیم.
جانجان با بیان اینکه این قلعه از آثار باستانی مهم ایران و متعلق به دوران ساسانیان است، اظهار کرد: این دژ در دوران خود نقشی حیاتی در حفاظت از سرزمینهای ایران ایفا میکرد و سقوط آن باعث تغییرات بزرگی در تاریخ ایران شد و در جنگ نهاوند نقشی اساسی داشت.
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نهاوند اضافه کرد: این دژ باستانی شاهد بسیاری از رویدادهای تاریخی مهم از جمله حملات، نبردها و تغییرات دودمانی بوده و موقعیت استراتژیک و ویژگیهای معماری آن، این مکان را به نقطه عطفی برای باستانشناسان، تاریخنگاران و بازدیدکنندگان تبدیل کرده است.
جانجان: معماری دژ یزدگرد گواهی بر مهندسی نظامی باستانی ایران است و دیوارهای سنگی مستحکم، ضخیم و بلند به همراه برجها و استحکامات دفاعی متعدد، از جمله ویژگیهای دفاعی این قلعه بودند.
جانجان به ویژگیهای معماری قلعه اشاره و تصریح کرد: معماری این بنا گواهی بر مهندسی نظامی باستانی ایران است و دیوارهای سنگی مستحکم، ضخیم و بلند به همراه برجها و استحکامات دفاعی متعدد، از جمله ویژگیهای دفاعی این قلعه بودند.
به گفته وی؛ موقعیت استراتژیک قلعه بر روی یک تپه، چشمانداز فوقالعادهای برای شناسایی تهدیدها و آمادگی برای نبرد در اختیار مدافعان قرار میداد و عوارض طبیعی منطقه نیز توان دفاعی آن را تقویت میکرد.
رییس اداره میراث فرهنگی نهاوند به رویداد تخریب قلعه در زمان ناصرالدینشاه قاجار اشاره کرد و گفت: پس از یافتن یک دفینه بزرگ در زمان حفر قنات، به دستور شاه ابتدا از اطراف قلعه عکسبرداری شد و سپس این دژ عظیم که تا آن زمان پابرجا بود، به کلی ویران شد و انگیزه اصلی شاه از این اقدام، یافتن دفینههای بیشتر عنوان شد.
جانجان این قلعه را نمادی از قدرت و استقامت ایران باستان خواند که برای مردم ایران از اهمیت فرهنگی و تاریخی ویژهای برخوردار و یادآور توان نظامی و نوآوریهای معماری تمدنهای این منطقه است.
وی یادآور شد: این سایت تاریخی و باستانشناسی مهم، بازدیدکنندگان زیادی از سراسر جهان را به خود جذب میکند و کاوشهای باستانشناسی در آن همچنان ادامه دارد.
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نهاوند با قدردانی از آغاز کار بازسازی توسط شهرداری نهاوند، بیان کرد: در گام نخست، کمیسیون ماده پنج به تغییر کاربری املاک مجاور قلعه رأی داده و شهرداری بخشی از این املاک را خریداری کرده و باید مابقی را نیز تملک کند.
تولد دوباره تاریخ نهاوند؛ از مرمت خانه صمصام تا دژ یزدگرد
تصویب ۳۰۰ میلیارد ریال برای ساماندهی بازار سنتی نهاوند
جانجان همچنین به تصویب و تأمین حدود ۳۰۰ میلیارد ریال اعتبار برای ساماندهی و بهسازی بازار سنتی این شهرستان اشاره و اظهار کرد: این اعتبار با پیگیریهای مستمر نماینده مردم نهاوند در مجلس شورای اسلامی، از محلهای مختلفی همچون اعتبارات در اختیار نماینده، اعتبارات بازآفرینی شهری و اعتبارات ملی تأمین شده است.
وی افزود: از این میزان اعتبار، ۲۷ میلیارد ریال آن از محل اعتبارات نفتی بهصورت نقد به ادارهکل میراثفرهنگی استان همدان ابلاغ شد و حدود ۲۵۰ میلیارد ریال دیگر نیز به ادارهکل راه و شهرسازی برای اجرای طرح اختصاص خواهد یافت.
رییس اداره میراثفرهنگی نهاوند با اشاره به استقبال اصناف از این طرح، گفت: پیشبینی میشود با اجرای کامل آن، چهره بازار تاریخی نهاوند دگرگون و به یکی از جاذبههای شاخص شهری تبدیل شود.
جانجان همچنین به جذب ۱۰۰ میلیارد ریال اعتبار طی سال گذشته برای ساماندهی میدان تاریخی قیصریه نهاوند اشاره و بیان کرد: این پروژهها با هدف احیای بافت تاریخی، رونق گردشگری و حمایت از اصناف سنتی در دستور کار قرار گرفته و شهروندان نتایج ملموس آن را در ماههای آینده مشاهده خواهند کرد.
تولد دوباره تاریخ نهاوند؛ از مرمت خانه صمصام تا دژ یزدگرد
آغاز مرمت خانه تاریخی شجاعی نهاوند
او به آغاز عملیات مرمت و بازسازی خانه تاریخی شجاعی با اعتبار سه میلیارد ریال اشاره کرد و گفت: این اقدام در راستای حفظ، احیا و معرفی آثار تاریخی و فرهنگی منطقه و با هدف تقویت ظرفیتهای گردشگری نهاوند انجام میشود.
رییس اداره میراث فرهنگی نهاوند اضافه کرد: خانه تاریخی شجاعی که متعلق به دوره پهلوی است، به عنوان یکی از بناهای ارزشمند زیرپوشش اداره کل میراثفرهنگی استان همدان به ثبت رسیده است.
جانجان با بیان اینکه مرحله اول مرمت این بنا بر تثبیت سازه و بازسازی بخشهای آسیبدیده فیزیکی متمرکز خواهد بود، ادامه داد: پس از اتمام فاز مرمت، کاربری مناسبی با رویکرد گردشگری و فرهنگی برای این بنا در نظر گرفته میشود و انتظار میرود خانه شجاعی به یکی از جاذبههای اصلی برای گردشگران و علاقهمندان به معماری تاریخی در نهاوند تبدیل شود.
وی خانه شجاعی را نمادی برجسته از معماری دوره پهلوی در نهاوند خواند و بیان کرد: این بنا گواهی بر هویت غنی فرهنگی و تاریخی این شهرستان است.
جانجان بیان کرد: در شهرستان نهاوند ۳۲۷ اثر تاریخی ارزشمند وجود دارد که از این تعداد، ۱۱۰ اثر تاکنون در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
رهاورد:
مرمت و بازسازی آثار تاریخی نهاوند، برای نجات حافظه تاریخی این منطقه و تبدیل آن به موتور محرکه توسعه امری ضروری و انکارناپذیر است که اقدامات خوبی در این زمینه صورت گرفته است.
اگرچه چالشهایی مانند کمبود بودجه و تخریبهای انسانی وجود دارد، اما نمونههای موفقی مانند حمام حاج آقا تراب نشان میدهد که با نگاهی خلاقانه، مشارکت مردمی و برنامهریزی بلندمدت، میتوان این میراث را نه تنها حفاظت کرد، بلکه به آن حیاتی دوباره بخشید، چراکه آینده تاریخی نهاوند در گرو تصمیمات امروز برای حفاظت از یادگارهای دیروزش است.