پایگاه خبری گرو : دشت‌‌هاي نهاوند، با تأمين متوسط ساليانه 416 مترمكعب آب شيرين و تأمين 60 درصد از آب‌هاي خروجي استان؛ بنابر اظهار مسئولان و كارشناسان توانسته عنوان نخستين و پرآب‌ترين دشت‌هاي استان را به خود اختصاص دهد.
اينك كه افت سطح آب‌هاي زيرزميني و حواشي نگران‌كننده آن در استان و حتي كشور در فصل تابستان شديدتر شده و به يكي از مهمترين بحران‌هاي جدي تبديل شده است متأسفانه اين مسأله گريبان دشت‌هاي پرآب و خروشان نهاوند را نيز گرفته و توانسته نهاوندي را كه به دليل داشتن سراب‌هاي 9 گانه‌اش به عنوان يكي از مهمترين ذخاير و منابع آبي استان بشمار مي‌رفت؛ با مشكل جدي مواجه كند كه البته مسئولان يكي از مهمترين علل بروز اين مسأله را بهره‌برداري نادرست از سفره‌هاي آب زيرزميني مي‌دانند.
اسفبار است وقتي مي‌شنويم نهاوند با وجود داشتن چنين ظرفيت‌ها و پتانسيل‌هاي قوي در زمينه تأمين آب -كه علاوه بر سيراب كردن دشت‌هايش، دشت‌هاي كرخه را نيز از آب سيراب مي‌كرد- اكنون با استفاده بي‌رويه، نادرست و بي‌ملاحظه بهره‌برداران از سفره‌هاي آب زيرزميني و حفر چاه‌های عميق غيراستاندارد؛ نه تنها با افت شديد آب مواجه شده بلكه حتي زندگي اهالی 19 روستا از مجموعه 169 روستاي اين شهرستان نيز به مخاطره افتاده است؛ روستاهايي كه هر كدامشان در صورت سيراب شدن باغ‌ها و تاكستان‌هايش و رونق هر ساله كشاورزي‌اش مي‌توانست محرك اصلي چرخه اقتصاد اين شهر باشد.
اكنون اما نه ديگر سراب‌هاي نهاوند طراوت و تازگي و حجم آب‌هاي گذشته را دارد و نه دختران روستايي ميعادگاهشان سر چشمه خروشان روستايشان است. جويبارهاي خشك‌شده روستاها و تعدد تانكرهاي آبرساني به روستاهايي كه زماني خود تأمين‌كننده آب شرب يك شهرستان بودند بسيار نگران‌كننده و بحراني به نظر مي‌رسد؛ بحراني كه اگر مديريت و به صورت ريشه‌اي حل نشود -بخصوص در شهري كه پتانسيل كافي براي برطرف شدن اين مشكلات وجود دارد- مي‌تواند بنابر اظهارنظر مسئولان و كارشناسان طي تنها 4 دهه ديگر به يكي از دشت‌هاي خشك استان تبديل و حتي به وضعيتي بدتر از وضع كنوني دشت‌هاي كبودراهنگ و فامنين، دچار شود.
صاحبنظران اين علم معتقدند مهمترين اثرات زيانبار افت سطح آب‌هاي زيرزميني، نشست زمين و ايجاد فروچاله‌ها و از دست رفتن دائمي بخشي از گنجايش آبخوان و ورود آب‌هاي شور و آلوده به داخل سفره‌هاي آب شيرين و نيز كاهش آب‌دهي چاه‌ها و قنات‌هاست كه اين امر خود به تنهايي مي‌تواند وضعيت كشاورزي را مختل کند.
اما تدابير مسئولان براي رفع اين مشكل چيست و آيا تا كنون براي رفع اين معضل و مشكل اقدامي جدي صورت گرفته است؟ (مشكلي كه اگر درست مدیریت مي‌شد هرگز اینگونه گريبان شهر سراب‌ها را نمي‌گرفت!)
مدير آب منطقه‌اي شهرستان نهاوند در خصوص وضعيت آب‌هاي زيرزميني نهاوند گفت: از سال 75 تا كنون به تدريج آب‌هاي زيرزميني در نهاوند افت داشته و در حال حاضر نيز عليرغم اينكه نهاوند نسبت به برخي شهرستان‌هاي استان از جمله كبودراهنگ كه با 37 متر افت آب زيرزميني مواجه است؛ وضعيت بهتر و مساعدتري دارد، اما شرايطی نگران‌كننده و بحراني در آن وجود دارد.
آرش كوليوند ادامه داد: متأسفانه در 15 سال اخير، برداشت بي‌رويه از سفره‌هاي آب زيرزميني از يك طرف و كاهش ميزان بارندگي از طرف ديگر؛ سبب شده است دشت نهاوند هر ساله به طور متوسط با 80 سانتيمتر و در مجموع معادل 11 متر و 28 صدم افت آب مواجه باشد كه در صورتي كه اين روال برداشت ادامه يابد در كمتر از چند سال، دشت‌های نهاوند نيز همانند دشت‌هاي كبودراهنگ، شرايط بحراني‌تري پيدا می‌كند و پديده‌هاي غيرقابل جبران را در نهاوند شاهد خواهیم بود.
كوليوند ادامه داد: در حال حاضر در نهاوند يك هزار و 100 حلقه چاه مجاز وجود دارد كه با توجه به ميزان برداشت قانوني و استاندارد از اين چاه‌ها، در ميزان افت و كاهش سطح آب‌ها تأثيري نخواهد داشت، اما متأسفانه وجود 450 حلقه چاه غيرمجاز؛ به كاهش سطح آب‌هاي زيرزميني در نهاوند دامن زده است. از اين تعداد تا كنون 100 حلقه چاه مسدود شده و در حال پيگيري براي مسدود کردن ساير چاه‌ها نيز هستيم.
وي افزود: براي به تعادل رساندن وضعيت فعلي نهاوند، گروه‌هاي گشت و بازرسي، نظارت كامل و مستمری را بر فعالیت چاه‌هاي غيرمجاز و اضافه برداشت این چاه‌ها دارند كه اين مسأله تا حدودي در كنترل اين مشکل مؤثر است، ضمن اينكه تا كنون براي 85 چاه مجاز از مجموع يك هزار و 100 چاه، كنتور هوشمند نصب شده است. مزيت اين كنتورها اين است كه اجازه برداشت غيرقانوني را به بهره‌برداران نمي‌دهد و در صورت استفاده بي‌رويه، برق چاه قطع خواهد شد و بعد از آن، بهره‌بردار نمي‌تواند از چاه، حتي به ميزان مجاز نيز آب برداشت كند.
مدير امور آب منطقه‌اي نهاوند ادامه داد: تا پايان سال، تمامي چاه‌هاي مجاز مجهز به كنتورهاي هوشمند مي‌شوند كه اگر اين اقدام با كمك خود بهره‌برداران صورت گيرد، شاهد وضعيت بهتري خواهيم بود.
كوليد در ادامه گفت:‌ در حال حاضر روش آبياري در نهاوند بيشتر روش غرقابي و سنتي است و راندمان آبياري تنها 33 درصد است و در صورتي كه تمامي اراضي مجهز به آبياري تحت فشار شود و راندمان تنها 20 درصد افزايش يابد ساليانه 80 ميليون مترمكعب صرفه‌جويي خواهد شد كه اين ميزان صرفه‌جويي 2 برابر حجم آب سد گرين است. در اين راستا نيز همكاري و مساعدت جهاد كشاورزي شهرستان راهگشاست.
وي در پايان مسدود شدن 350 حلقه چاه غيرمجاز را با همكاري دستگاه‌هاي ذيربط، افزايش راندمان آبياري به 70 درصد از طريق آبياري تحت فشار و مجهز نبودن چاه‌هاي مجاز به كنتور هوشمند را از مهمترين اقداماتي دانست كه مي‌تواند در بهبود وضعيت بحراني و كاهش آب‌هاي زيرزميني اين شهرستان مفيد باشد.
به هرحال آنچه روشن است وضعيت نگران‌كننده كم‌آبي و كاهش آب سفره‌هاي زيرزميني در اين شهرستان است كه بنابر ادعاي مسئولان طي چند سال آينده مي‌تواند نگران كننده‌تر نيز شود. بنابراين اين مسئولان هستند كه با توجيه بهره‌برداران چاه‌ها در خصوص استفاده نادرست و بي‌رويه از چاه‌ها و نهادينه كردن فرهنگ مصرف درست و بهينه از منابع مي‌توانند گام اساسي در كنترل اين وضعيت بردارند و تعادلي را بين ميزان بارندگي و ميزان استفاده از حجم آب سفره‌هاي زيرزميني برقرار كنند.

میترا عباسی / همدان پیام